Λίγα λόγια για το Δίκτυο «Συνοδοιπόροι της Αγάπης»

Το Δίκτυο σχολείων «Συνοδοιπόροι της Αγάπης» δημιουργήθηκε το 2022 με πρωτοβουλία του Αειφόρου Νηπιαγωγείου Ταυρωνίτη. Σκοπός του είναι η καλλιέργεια και προώθηση της συμπερίληψης μέσα από μια συλλογική δράση σχολείων ανά την Ελλάδα. Την περσινή σχολική χρονιά το Δίκτυο αποτελούνταν από 7 σχολεία εντός και εκτός Χανίων και είχε σκοπό την δημιουργία βιβλίων προσβάσιμων από όλους, εμπνευσμένα από καλλιτέχνες που με τα έργα τους έχουν αγκαλιάσει την διαφορετικότητα. Η τελική εκδήλωση έγινε στην Παιδική Βιβλιοθήκη Χανίων με τη δωρεά των βιβλίων από τα σχολεία του Ν. Χανίων.

Η δράση της τρέχουσας σχολικής χρονιάς-«Μεγάλα Παράθυρα»

Την τρέχουσα σχολική χρονιά συμμετέχουμε 14 νηπιαγωγεία, 9 εντός και 5 εκτός Χανίων. Καθώς το έτος 2023-24 έχει οριστεί από την Ε.Ε. ως Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο έμφαση στις απαιτούμενες δεξιότητες του πολίτη, και το Πρόγραμμα Σπουδών της εκπαίδευσης έχει δομηθεί βάσει των δεξιοτήτων του 21 ου αιώνα (4cs - Κριτική Σκέψη, Επικοινωνία, Συνεργασία και Δημιουργικότητα), θεωρούμε ότι η ενασχόληση με την τέχνη προάγει κατά τρόπο πολύπλευρο και παραγωγικό την καλλιέργεια των δεξιοτήτων.

Σκοπός μας ήταν με όχημα την τέχνη να αναδημιουργήσουμε οπτικούς εικαστικούς πίνακες σε απτικούς και να δημιουργήσουμε με τον ίδιο τρόπο νέα έργα τέχνης εμπνευσμένοι από κάποιο λογοτεχνικό είδος (μουσική, μαντινάδα, ποίημα), έτσι ώστε να είναι προσβάσιμοι από όλους και κυρίως να επιτευχθεί η αισθητική τους απόλαυση και με την αφή. Ο τίτλος της φετινής δράσης είναι: «Μεγάλα Παράθυρα» και είναι εμπνευσμένος από το απόφθεγμα του Γ. Ρίτσου «Τα μεγάλα παράθυρα ζήλεψα στη ζωή μου, ποτέ τα μεγάλα σπίτια». Η σκέψη αυτή του μεγάλου ποιητή συγκεντρώνει το νόημα της συμπεριληπτικής στάσης ζωής που θέλουμε να καλλιεργήσουμε στους μαθητές μας και για το λόγο αυτό οι πίνακες που δημιουργήσαμε έχουν όλοι σχήμα παραθύρου. Μάλιστα όλα τα σχολεία έχουν συνεργαστεί για να δημιουργήσουν ένα κοινό έργο-πίνακα με γνώμονα αυτή την φιλοσοφημένη φράση. Τελικός μας στόχος ήταν να εκθέσουμε τα νηπιαγωγεία του Ν. Χανίων τα έργα μας ώστε οι επισκέπτες να τα απολαύσουν αγγίζοντάς τα και τελικά όλα τα σχολεία ανά την Ελλάδα να χαρίσουμε τα έργα μας σε κάποια ενταξιακή δομή (Ειδικά σχολεία, Δομές ειδικής αγωγής). Τα έργα των σχολείων εκτός Ν. Χανίων είναι αναρτημένα σε φωτογραφικό υλικό και μπορείτε να τα απολαύσετε.

Επιλογή ημερομηνίας έκθεσης

Eπιλέξαμε να γίνει η έκθεση την εβδομάδα 15-21 Απριλίου καθώς αυτή η εβδομάδα είναι αφιερωμένη στην Δημιουργικότητα και Καινοτομία με απόφαση της Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η εναρκτήρια ημερομηνία 15 Απριλίου σηματοδοτεί την δημιουργικότητα καθώς αποτελεί την ημερομηνία γέννησης του μεγάλου καλλιτέχνη Leonardo Da Vinci, με καταληκτήρια ημέρα την 21η Απριλίου που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Δημιουργικότητας και Καινοτομίας για να θυμίζει στον κόσμο την ικανότητα του ανθρώπου να αναπτύσσει νέες ιδέες για μια καλύτερη κοινωνία πολιτών.

Η αφορμή

Η διαρκώς μεταβαλλόμενη σύγχρονη κοινωνία επιδρά καταλυτικά στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Άλλωστε το σχολείο αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία καθώς οι μέθοδοι και οι πρακτικές του συμβάλλουν ουσιαστικά στην  εξέλιξη του συνόλου. Ένα ζήτημα που τελευταία κερδίζει έδαφος στα ενδιαφέροντα της ευρύτερης κοινότητας είναι οι Πρώτες Βοήθειες. Tα ατυχήματα εντός και εκτός σχολικού πλαισίου είναι ένα καθημερινό φαινόμενο και αποτελεί σπουδαία αφορμή για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης του ατόμου και της αλληλεγγύης του συνόλου.

Το έναυσμα

Η προσπάθειά μας ξεκίνησε κατά το σχολικό έτος 2022-23 όταν θέσαμε ως βασικό μας στόχο την απόκτηση απινιδωτή για την κοινότητα του Ταυρωνίτη και μέσα από πληθώρα δράσεων και προσπαθειών υλοποιήθηκε. Οι μαθητές μέσα από αυτή τη διαδικασία απέκτησαν βασικές γνώσεις, αξίες και στάσεις ζωής, όπως η αντίληψη της αξίας των πρώτων βοηθειών, η αναγνώριση και η άμεση αναζήτηση βοήθειας σε μια έκτακτη ανάγκη, η εθελοντική προσπάθεια για έναν κοινό σκοπό και η συνεργασία.

Το όραμα

Η συνέχεια ήρθε με την τρέχουσα σχολική χρονιά, με την βαθύτερη διείσδυση στο περιεχόμενο των Πρώτων Βοηθειών και τη δημιουργία Οδηγού Πρώτων Βοηθειών. Η άψογη συνεργασία των εκπαιδευτικών που μεθόδευσαν το πρόγραμμα και το εμπλούτισαν με παιδαγωγικές πρακτικές αλλά και η σημαντική βοήθεια του Ερυθρού Σταυρού, οδήγησαν σε ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα το οποίο θεωρούμε ότι αποτελεί σημαντική καινοτομία στην εκπαίδευση όχι μόνο λόγω της μοναδικότητάς αλλά κυρίως λόγω του περιεχομένου του.

Εμπλεκόμενα μαθησιακά πεδία και συμβατότητα με Πρόγραμμα Σπουδών

Το πρόγραμμα εντάσσεται στο θεματικό πεδίο Παιδί, εαυτός και κοινωνία-Κοινωνικές επιστήμες-Κοινωνική και οικονομική ζωή: Η ενασχόληση με ένα κοινωνικό φαινόμενο καλλιέργησε την ενσυναίσθηση των μαθητών και την αξία της αλληλοβοήθειας.

Εμπλεκόμενα μαθησιακά πεδία:

Παιδί και επικοινωνία-Γλώσσα-ΤΠΕ: Η διαλογική συζήτηση αποτέλεσε τη βασική μέθοδο προσέγγισης και διερεύνησης του θέματος ενώ η συγκέντρωση των πληροφοριών και η ομαδοποίησή τους καλλιέργησε τον γραπτό λόγο των μαθητών και την ψηφιακή τους δημιουργικότητα.

Παιδί, σώμα, δημιουργία και έκφραση-Τέχνες: Μέσω δραματοποίησης και διαφόρων μορφών τέχνης οι μαθητές αποτύπωσαν τις γνώσεις τους.

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

• Να αναγνωρίζουν, να αξιολογούν μια έκτακτη ανάγκη και να προβαίνουν στα απαραίτητα βήματα άμεσα (γνώσεις)
• Να καλούν την εξειδικευμένη βοήθεια όταν κρίνουν ότι είναι αναγκαίο (γνώσεις)
• Να συνεργάζονται για την επίτευξη ενός κοινού στόχου (στάσεις)
• Να εκφράζονται μέσω της τέχνης (στάσεις)
• Να αντιλαμβάνονται την αξία της ανθρώπινης ζωής και την αξία της πρόληψης (δεξιότητες)
• Να μοιράζονται-διαχέουν τις γνώσεις τους παρουσιάζοντάς τες (δεξιότητες)
• Να ανακαλούν στη μνήμη τους τα κατάλληλα βήματα ώστε να βοηθήσουν αποτελεσματικά σε μια έκτακτη ανάγκη (δεξιότητες)

Επιστημονικό περιεχόμενο-διδακτική προσέγγιση

Το πρόγραμμα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Αειφόρου οπτικής και των 17 στόχων για τη Βιώσιμη ανάπτυξη (Στόχος 3, καλή υγεία και ευημερία).Το  νηπιαγωγείο μας έχει αειφόρο κουλτούρα και πιστοποίηση από το 2016.  Η επίλυση προβλήματος (Problem Based Learning) είναι η κατάλληλη προσέγγιση για θέματα αειφορίας, καθώς η μέθοδος επικεντρώνεται στη διερεύνηση προβλημάτων που σχετίζονται με τον πραγματικό κόσμο[1] (Nunes et all., 2017) και προωθεί την στοχευμένη, συνεργαστική, μαθητοκεντρική, αυτοκατευθυνόμενη και αναστοχαστική μάθηση ανάγοντας τον εκπαιδευτικό στο ρόλο του διαμεσολαβητή[2] (Barrows, 1980). Το πρόγραμμα  χαρακτηρίζεται από τις παραπάνω μαθησιακές κατευθύνσεις και χρησιμοποιεί τις διδακτικές τεχνικές της ιδεοθύελλας, του διαλόγου, του χάρτη εννοιών, του παιχνιδιού ρόλων, της ερμηνείας εικόνας, της καλλιτεχνικής έκφρασης, και της ομαδοσυνεργατικής εργασίας.

Στάδια

Εντοπισμός προβλήματος: Ο βασιλιά Βροτός έχει κλείσει τη βασίλισσα Ζέα στη βαλίτσα του και έχει κάνει συμφωνία μαζί μας να γεμίσουμε τις δυο μεριές της βαλίτσας του με το καλό και το κακό του κόσμου. Έτσι ξεκινήσαμε με την ίδια τη ζωή. Η Λένη η πολυταξιδεμένη μας έφερε δυο φωτογραφίες, μία που ένα παιδί απολαμβάνει τις πρώτες βοήθειες και μία που ένα παιδί είναι αναίσθητο χωρίς καμία βοήθεια. Τις κολλήσαμε στη βαλίτσα αλλά αποφασίσαμε να μην μείνει κανένας χωρίς βοήθεια. Έτσι ξεκίνησε το εργαστήριο δεξιοτήτων. Αφόρμηση από το βιβλίο:  Ο γύρος του κόσμου με μια βαλίτσα,  Δόξα Κωτσαλίδου.

Συλλογή δεδομένων: Αρχικά εντοπίσαμε και αναγνωρίσαμε έκτακτες ανάγκες και διαχωρίσαμε το απλό ατύχημα από την επείγουσα έκτακτη ανάγκη. Αυτό βέβαια ήταν μια γνώση που είχε ήδη κατακτηθεί από τους μαθητές μας την προηγούμενη σχολική χρονιά. Στη συνέχεια επεξεργαστήκαμε υποθετικά σενάρια πρώτων βοηθειών και επιδιώξαμε να σκεφτούμε βάσει λογικής τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής τους. Τα στάδια για κάθε σενάριο επισημάνθηκαν με εικόνες από την πραγματική ζωή.

Η ανάλυση του προβλήματος-οριοθέτηση-περιγραφή-διερεύνηση:  Το επόμενο βήμα ήταν να διεισδύσουμε στα σενάρια και να εντάξουμε το πρόγραμμα ΧΟΠΑ ΗΡΩΕΣ στην διερεύνησή μας. Η αναγνώριση και αντιμετώπιση εγκεφαλικού σε ενήλικες ήταν κάτι εντελώς καινούριο για τους μαθητές και το πρόγραμμα ήταν άρτια δομημένο ώστε να αποκτήσουμε τις νέες γνώσεις. Στο βήμα αυτό ενεπλάκησαν και οι γονείς ψηφιακό τρόπο όπως ορίζει το πρόγραμμα.

Προτεινόμενες λύσεις:  Το ερώτημα πώς θα λύσουμε το πρόβλημα που αρχικά αντιμετωπίσαμε ακολούθησε μια ιδεοθύελλα. Οι μαθητές στη συντριπτική τους πλειοψηφία πρότειναν να δημιουργήσουμε ένα βιβλίο με όσα μάθαμε.

Σχεδιασμός δράσης:  Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος ήταν ο βασικός τρόπος εργασίας καθώς η κατανομή ρόλων περιελάμβανε:  δημιουργία βίντεο με δραματοποίηση, λήψη φωτογραφιών με την τεχνική land art, καταγραφή των τίτλων κάθε σεναρίου και τη δημιουργία πλαισίου με την τεχνική της doodle art, καταγραφή του έμμετρου λόγου για κάθε σενάριο, δημιουργία qr codes που οδηγούν στα βίντεο και τελική σύνθεση με βάση το έργο street art του Banksy. Οι μαθητές εργάστηκαν με χαρά για το τελικό αποτέλεσμα καθώς το όλο εγχείρημα περιείχε πληθώρα διαφορετικών μορφών έκφρασης και αυτό εξυπηρέτησε την διαφοροποιημένη προσέγγιση της μάθησης.

Αξιολόγηση-ανατροφοδότηση: Οργανώθηκε μια  εκδήλωση στην οποία κλήθηκε ο Ερυθρός Σταυρός ώστε οι μαθητές να αξιολογήσουν τις γνώσεις  τους με βάση τα ερωτήματα που τέθηκαν από τους διασώστες. Η εκδήλωση έκλεισε με την παρουσίαση του Οδηγού Πρώτων Βοηθειών στους γονείς. Η πορεία του εγχειρήματος καταγράφηκε σε ηλεκτρονικό τοίχο για την ενημέρωση των γονέων και τη διάχυση της δράσης. 

Η Π. Ε. Χανίων ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας και προώθησε την ενημέρωση στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του νομού και υπήρξαν αρκετά σχολεία που επιδίωξαν και έλαβαν τον οδηγό δηλώνοντας την ευχάριστη έκπληξή τους για το ολοκληρωμένο υλικό.

[1] Nunes. S., Oliveira, T. A., & Oliveira, A. (2017) . Problem Based Learninng- a brief review. In AIP Conference Proceedings (Vol. 1863, No 1, p.550001). AIP Publishing LLC.

[2] Barrows, H. S., & Tamblyn, R.M. (1980). Problem – based learning: An approach to medical education (Vol. 1). Springer Publishing Company.