Φέτος, συμμετέχουμε κι εμείς στο «κι αν ήσουν εσύ;» που είναι ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων με βιωματικές δραστηριότητες, και τεχνικές θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος. Υλοποιείται από τον Φεβρουάριο 2015 από το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. 

Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος εντάξαμε τη δράση μας «Βαλίτσες». Είχαμε ήδη αποφασίσει από πέρσι ότι στην έκτη τάξη θέλουμε να μάθουμε περισσότερα για τον κόσμο μας. Και σε ένα ταξίδι στον κόσμο πρέπει να έχει κάποιος, τι άλλο; μια βαλίτσα!

Κι έτσι ξεκινήσαμε! Με αφορμή τις βαλίτσες του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη, σχεδιάσαμε όλοι τη βαλίτσα που θα μας συντρόφευε στο ταξίδι μας! Διαλέξαμε τη χώρα που θα θέλαμε να ταξιδέψουμε και τη γεμίσαμε με χορούς, αξιοθέατα, συνταγές και μνημεία. Ήμασταν ενθουσιασμένοι με τα ταξίδια αυτά! Μάθαμε πολλά κι όμορφα πράγματα.

Μετά, όμως, προβληματιστήκαμε μαθαίνοντας ότι κάθε 2 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αναγκάζεται να εκτοπιστεί βίαια. …κι έτσι σκεφτήκαμε τη βαλίτσα του πρόσφυγα! Τι πράγματα, άραγε, θα παίρναμε εμείς σε μια ανάλογη περίπτωση; Και το χειρότερο! Πόσα πράγματα θα έπρεπε να αφήσουμε;;;

Ήταν η στιγμή να έρθουμε σε επαφή με το έργο του Σύρου καλλιτέχνη Mohamad Hafez και τις δικές του βαλίτσες. Πραγματικά εντυπωσιαστήκαμε, καθώς μέσα σε ανοιχτές βαλίτσες κατασκευάζει μινιατούρες για να αναπαραστήσει τις κατεστραμμένες ζωές των προσφύγων και όσων άφησαν πίσω τους.

Τελικά, η βαλίτσα του πρόσφυγα είναι μια βαλίτσα διαφορετική, που κουβαλάει πόνο, φόβο κι αγωνία. Μια βαλίτσα που ποτέ δεν είχαμε σκεφτεί μέχρι τώρα και ίσως… κανένας άνθρωπος δε θα έπρεπε να την έχει γνωρίσει.

Οι δύο αυτές βαλίτσες, του πρόσφυγα και του ταξιδιώτη, ήταν η έμπνευσή μας για το ποίημα που γράψαμε μέσα στην τάξη και το οποίο αφιερώνουμε σε όλο τον κόσμο με την ευχή η προσφυγιά να γίνει η κακιά μάγισσα σε παραμύθια που μιλάνε για κόσμους μακρινούς, κόσμους που δεν υπάρχουν πια. Η μουσικός του σχολείου έδωσε μελωδία και το ποίημα έγινε τραγούδι και το τραγούδι έγινε ευχή!

Αρχικά οι μαθητές του ΣΤ1 τμήματος ενημερώθηκαν για τους 17 στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και στη συνέχεια αποφάσισαν ότι θέλουν να ασχοληθούν εκτενέστερα με τον 8ο ο οποίος αφορά στην Αξιοπρεπή Εργασία και Οικονομική Ανάπτυξη. Έτσι στο πλαίσο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων και πιο συγκεκριμένα στην  ΥΠΟΘΕΜΑΤΙΚΗ: Επιχειρηματικότητα_ Οικονομία και Ηθική της Θεματικής Ενότητας: Δημιουργώ και Καινοτομώ. υλοποιήσαμετο πρόγραμμα με τίτλο " Πόσο δίκαιη είναι η σοκολάτα σου; "

Ξεκινήσαμε το πρόγραμμα με ένα παιχνίδι για να γνωρίσουμε τη σχέση μας με τη σοκολάτα και τις συνήθειές μας όσον αφορά το αγαπημένο αυτό προϊόν. Στη συνέχεια συζητήσαμε τι γνωρίζουμε για τη σοκολάτα με ερωτήματα όπως: «Ποια είναι η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούμε για την παρασκευή σοκολάτας;» «Στην Ελλάδα έχουμε κακαόδεντρα;» «Σε ποιες χώρες ευδοκιμούν τα κακαόδεντρα;» Φάνηκε πώς αν και όλοι απολαμβάνουμε τη σοκολάτα, οι γνώσεις μας γύρω από αυτή είναι ελάχιστες (αυτό, βέβαια, άλλαξε στο τέλος της ενότητας). Στην επόμενη δραστηριότητα τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες των τεσσάρων. Δύο παιδιά της ομάδας εργάζονται σε ΦΕ σχετικά με τις χώρες-παραγωγούς κακάο και τα άλλα δύο εργάζονται σε ΦΕ σχετικά με τις χώρες-καταναλωτές κακάο. Αφού παρατήρησαν τα διαγράμματα δημιούργησαν ερωτήσεις που σχετίζονται με αυτά. Στο τέλος οι δυάδες αντάλλαξαν τα φύλλα εργασίας και απάντησαν τις ερωτήσεις. Οι ερωτοαπαντήσεις ανακοινώθηκαν στην τάξη. Στη συνέχεια εντοπίσαμε στον παγκόσμιο χάρτη τις χώρες παραγωγής και τις χώρες κατανάλωσης και τοποθετήσαμε επάνω τους πράσινες πινέζες στις χώρες παραγωγής  και κόκκινες πινέζες στις χώρες κατανάλωσης και συζητήσαμε τα συμπεράσματά μας για τα σημεία παραγωγής και κατανάλωσης. Στο τέλος συζητήσαμε για τις κλιματολογικές συνθήκες στις οποίες ευδοκιμούν τα κακαόδεντρα και καταλήξαμε σε συμπεράσματα.

Η ζωή μιας σοκολάτας 

Το 2ο εργαστήριο ξεκίνησε με μια ευχάριστη δραστηριότητα. Τα μισά παιδιά παίρνουν φωτογραφίες και τα άλλα μισά τις πληροφοριές/λεζάντες που τις συνοδεύουν. Κινούνται στην τάξη και βρίσκουν το ταίρι τους ώστε να ενώσουν τις φωτογραφίες με τη λεζάντα τους. Κατόπιν, συζητώντας δημιουργούν σε χαρτί του μέτρου μια ιστοριογραμμή τοποθετώντας τις φωτογραφίες με τέτοιο τρόπο ώστε να παρουσιάζονται τα στάδια ζωής μιας σοκολάτας σε λογική χρονική σειρά. Στη συνέχεια πήραν καρτέλες  με τις ειδικότητες/ιδιότητες ανθρώπων οι οποίοι συμμετέχουν στην αλυσίδα παραγωγής και κατανάλωσης μιας σοκολάτας και τις τοποθέτησαν στο στάδιο ζωής που τους αντιστοιχεί. Φυσικά, είδαμε και ανάλογο εκπαιδευτικό βίντεο. 

Η σοκολάτα μας ενώνει

1ο βήμα: Οχτώ παιδιά στέκονται σε κύκλο, ενώ, τα υπόλοιπα παρακολουθούν τη διαδικασία και συμμετέχουν στη συζήτηση. Κάθε παιδί από τα οχτώ έχει ένα ρόλο τον οποίο έχει κολλήσει μπροστά του ώστε να είναι ορατός από όλους (καρτελάκι).

2ο βήμα: Ένα παιδί κρατά την άκρη του σπάγκου και δίνει το υπόλοιπο κουβάρι σε ένα άλλο παιδί από τον κύκλο που νομίζει ότι σχετίζεται (π.χ. ο καταναλωτής σοκολάτας κρατάει την άκρη του κουβαριού και δίνει το κουβάρι στον ιδιοκτήτη ψιλικατζίδικου) και εξηγεί γιατί σχετίζεται με αυτόν. Κατόπιν, το δεύτερο παιδί/ρόλος συνεχίζει κρατώντας ένα μέρος του σπάγκου, δίνει το κουβάρι σε άλλο παιδί/ρόλο και εξηγεί γιατί σχετίζεται με αυτό, το παιχνίδι συνεχίζεται, έως ότου και τα 8 παιδιά/ρόλοι να κρατούν ένα κομμάτι του σπάγκου και να δημιουργηθεί μια προσομοίωση ιστού αράχνης. 

3ο βήμα: Τα παιδιά ενημερώνονται  ότι στις περιοχές που ευδοκιμεί το κακαόδεντρο λόγο της κλιματικής αλλαγής είχε ξηρασία και αναπτύχθηκαν αρρώστιες στα κακαόδεντρα έτσι η παραγωγή κακάο μειώθηκε στο ελάχιστο.

Τα παιδιά  εξηγούν γιατί κάθε φορά που ένας συμμετέχοντας της αλυσίδας (π.χ. καλλιεργητής) κουνά τον σπάγκο κινεί και στους υπόλοιπους. Οι μαθητές έτσι κατανόησαν πως όλοι είμαστε κρίκοι της ίδιας αλυσίδας όπου ο ένας επηρεάζει τον άλλον. 

Στο τέλος οι μαθητές δημιούργησαν ατομικά ή ομαδικά ποιήματα, παρουσιάσεις και ζωγραφιές για να αποδώσουν καλλιτεχνικά με ποιον τρόπο το εμπόριο και, ειδικότερα, το εμπόριο της σοκολάτας ενώνει ανθρώπους από διάφορα μέρη της γης. Οι δημιουργίες ήταν πραγματικά μοναδικές!

Πόσο αξίζει ο κόπος τους;

Οι μαθητές αρχικά ενημερώθηκαν ότι το 2019, στην Ευρώπη παρήχθησαν 3,7 εκατομμύρια τόνοι σοκολάτας με έσοδα 53 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου. Αναρρωτηθήκαμε τότε αν οι καλλιεργητές που προμηθεύουν την Ευρώπη κακάο, σύμφωνα με τα μεγέθη του εμπορίου σοκολάτας, έχουν μια άνετη ή μία
στερημένη ζωή και φυσικά το συζητήσαμε. Στη συνέχεια αφού χωριστήκαμε σε ομάδες δουλέψαμε πάνω σε Φύλλα Εργασίας με το εξής θέμα:

"Συζητήστε στην ομάδα σας και επιχειρηματολογήστε για το παρακάτω θέμα: «Αν μία σοκολάτα πωλείται 1 ευρώ ποιο ποσοστό από την τιμή της πρέπει να πάρει ο καθένας από την παρακάτω λίστα ώστε να πληρωθεί «δίκαια» σύμφωνα με την συμβολή του στη δημιουργία της σοκολάτας». Καταλήξτε σε μια κοινή απόφαση και χρωματίστε με διαφορετικό χρώμα το ποσοστό του κάθε συμμετέχοντα. Παρουσιάστε την εργασία σας και δικαιολογήστε τη γνώμη σας στην ολομέλεια της τάξης."

•  Οι ομάδες ανάρτησαν τα φύλλα εργασίας στον πίνακα της τάξης και παρουσίασαν τις απόψεις τους (οι οποίες διέφεραν αρκετά, όπως και οι απόψεις τους οι οποίες ήταν επαρκώς τεκμηριωμένες!!!). Στην ολομέλεια έγινε μια συγκριτική μελέτη των σχεδιαγραμμάτων. Στη συνέχεια προσπαθήσαμε να καταλήξουμε σε κοινό συμπέρασμα για το ποσοστό που είναι δίκαιο για κάθε συμμετέχοντα στην αλυσίδα. Η συζήτηση, πραγματικά, μας δυσκόλεψε! Όλοι είχαμε και τη δική μας άποψη!!! Το βίντεο που ακολούθησε εμφάνισε την πραγματικότητα και προσγείωσε τους μαθητές στον σκληρό κόσμο του εμπορίου. 

Γνωρίζω το Δίκαιο Εμπόριο

Μέσω της τεχνικής ανάγνωσης «παζλ», οι μαθητές εξοικειώθηκαν με την έννοια του Δίκαιου Εμπορίου. Χωρίστηκαν σε τετραμελής ομάδες και το κάθε μέλος πήρε το ΦΕ και μια διαφορετική καρτέλα πληροφοριών, από τα υπόλοιπα μέλη. Δηλαδή, το 1ο παιδί είχε μια καρτέλα που εξηγεί τι είναι το Δίκαιο Εμπόριο, το 2ο μία καρτέλα που αναφέρει πότε ξεκίνησε και πώς αναπτύχθηκε, το 3ο μία καρτέλα για το σήμα/ετικέτα του και το 4ο παιδί μία καρτέλα με τους κανόνες του Δίκαιου Εμπορίου. Τα παιδιά είχαν 15 λεπτά για να διαβάσουν και να εξοικειωθούν με τις πληροφορίες της καρτέλας τους.
Στη συνέχεια τα παιδιά με τις ίδιες καρτέλες έφυγαν από τις ομάδες τους δημιουργώντας ομάδες ειδικότητας. Εκεί συζήτησαν όσα διάβασαν με σκοπό να βεβαιωθούν ότι έχουν κατανοήσει σωστά τις πληροφορίες και να διευκρινίσουν «θολά» σημεία.

Στο τελευταίο βήμα τα παιδιά επέστρεψαν στην αρχική τους ομάδα («Βασική Ομάδα») και παρουσίαζαν με τη σειρά τις πληροφορίες τους για το Δίκαιο Εμπόριο, δέχονταν ερωτήσεις από τα μέλη της ομάδας τους και παρείχαν διευκρινήσεις. Έτσι στο τέλος όλοι οι μαθητές κατάφεραν να πληροφορηθούν για όλα τα θέματα και το κυριότερο! Υπήρξαν οι ίδιο μεταφορείς γνώσεων και πληροφοριών. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακό πώς τα παιδιά έχουν τους δικούς τους κώδικες και μπορούν να εξηγήσουν καλύτερα στους συμμαθητές τους έννοιες και πληροφορίες. 

Η τελική εργασία ήταν άκρως δημιουργική! 

Δημιούργησαν κουίζ (και ψηφιακά και χειρόγραφα), σταυρόλεξα, ακροστοιχίδες, κρυπτόλεξα... για το Δίκαιο Εμπόριο, τα οποία παίξαμε στην τάξη.