Στον καμβά της σύγχρονης κοινωνίας, όπου η πολυπολιτισμικότητα υφαίνει ένα πολύχρωμο μωσαϊκό, η ανάγκη για την καλλιέργεια διαπολιτισμικών δεξιοτήτων από την προσχολική ηλικία αναδεικνύεται ως επιτακτική. Με αυτό το όραμα, το 3ο Πειραματικό Νηπιαγωγείο Θεσσαλονίκης, κατά το σχολικό έτος 2023-24, εγκαινίασε τον όμιλο «Η πολυγλωσσία στο Νηπιαγωγείο», ενώ το 1ο Νηπιαγωγείο Θεσσαλονίκης συνεχίζει αυτή την πρωτοβουλία με ένα καινοτόμο Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων (ΠΣΔ) κατά το ακαδημαϊκό έτος 2024-25. Κοινός στόχος αυτών των δράσεων είναι να ανοίξουν τα παράθυρα της παιδικής ψυχής σε κόσμους γλωσσικής και πολιτισμικής ποικιλομορφίας, σπέρνοντας τους σπόρους της διαπολιτισμικής επικοινωνίας.
Τα παιδιά, μικροί εξερευνητές, ξεκινούν ένα ταξίδι ανακάλυψης δύο φορές την εβδομάδα. Σε αυτό το ταξίδι, οι παιδαγωγοί λειτουργούν ως οδηγοί, αξιοποιώντας ένα πλούσιο ρεπερτόριο παιδαγωγικών εργαλείων: ενεργοποιούν τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις, υφαίνουν διαθεματικές συνδέσεις, χρησιμοποιούν διαδραστικές μεθόδους, προβάλλουν ιστορίες από μακρινούς πολιτισμούς, ενθαρρύνουν τη συζήτηση και την αναζήτηση ομοιοτήτων και διαφορών. Τα παιδιά μαθαίνουν διασκεδαζοντας. Πιο συγκεκριμένα, μαθσινουν να τραγουδούν σε ξένες γλώσσες, συνδυαζουν την κίνησή με ρυθμό, ενώ παράλληλα δημιουργούνται ψηφιακές ιστορίες καθώς επίσης αξιοποιούνται εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης για τη δημιουργία των ιστοριών μας.
Η τάξη μεταμορφώνεται σε ένα ζωντανό μουσείο, τη «Γωνιά της Πολυγλωσσίας», όπου τα παιδιά φέρνουν θησαυρούς από διαφορετικούς πολιτισμούς. Γονείς και μέλη της κοινότητας συμμετέχουν ενεργά, προσφέροντας πολύτιμες εμπειρίες. Η αξιολόγηση, σαν ένας καλλιτέχνης που παρατηρεί το έργο του από διαφορετικές γωνίες, γίνεται με ποικίλους τρόπους, χρησιμοποιώντας ψηφιακά εργαλεία. Στο τέλος της χρονιάς (3ο Πειραματικό Νηπιαγωγείο ΑΠΘ, 2023-2024), τα παιδιά παρουσιάζουν τις «Ιστορίες» τους, μια γιορτή της δημιουργικότητας και της διαπολιτισμικής συνάντησης.
Συμπερασματικά, ο όμιλος (3ο Πειραματικό Νηπιαγωγείο ΑΠΘ, 2023-2024) και το ΠΣΔ (1ο Νηπιαγωγείο Θεσσαλονίκης, 2024-2025) προσφέρουν μια ολιστική εμπειρία, όπου η γνώση και η δημιουργικότητα συνυπάρχουν σφυρηλατώντας πολίτες του κόσμου με ανοιχτούς ορίζοντες.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Μεταξύ των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων συγκαταλέγεται η ανάπτυξη της ικανότητας αναγνώρισης νέων κωδίκων ως μέσων επικοινωνίας. Επιχειρείται η εξοικειωση με νέους κώδικες επικοινωνίας, δηλαδή με διαφορετικές γλώσσες και τους τρόπους με τους οποίους αυτές χρησιμοποιούνται.
Οι μικροί μαθητές καλούνται επίσης να ανιχνεύσουν και να αναγνωρίσουν διαφορές και ομοιότητες μεταξύ των διαφορετικών ακουσμάτων. Αναμένεται να ενισχυθεί η ικανοτητα αναγνωρίισης των διαφορές και των ομοιότητων μεταξύ της μητρικής γλώσσας και των ξένων γλωσσών με τις οποίες έρχονται σε επαφή.
Σημαίνον στοιχείο των δράσεων αποτελεί η ανάπτυξη της Διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Τα παιδιά αναμένεται να αναπτύξουν την ικανότητα να επικοινωνούν με ανθρώπους από άλλους πολιτισμούς, χρησιμοποιώντας απλές λέξεις προκειμένου να υποστηρίξουν την επικοινωνία με αλλόγλωσσα άτομα. Εδώ, σημασία θα δοθεί και στην αναγνώριση της σπουδαιότητας της «γλώσσας του σώματος» ως μέσου επικοινωνίας.
Αδιαμφισβήτητα, η επαφή με ξένους πολιτισμούς προωθείται από το πρόγραμμά μας. Τα παιδιά καλούνται να εμπλακούν με στοιχεία ξένων πολιτισμών, όπως η ιστορία, τα έθιμα, οι παραδόσεις και η τέχνη τους.
Μέσα από αυτά τα παραπάνω το πρόγραμμα πολυγλωσσίας στοχεύει να προετοιμάσει τα παιδιά για έναν κόσμο παγκοσμιοποιημένο, όπου η επαφή με ξένες γλωσσών και η διαπολιτισμική κατανόηση είναι απαραίτητες δεξιότητες προωθώντας, υπό αυτήν την οπτική, την έννοια της ιδιότητας του πολίτη και προβάλλοντας τη σημασία δημιουργίας «Πολιτών του Κόσμου».
ΔΡΑΣΕΙΣ
Μερικές από τις δράσεις μας μπορούν να συμπυκνωθούν στα ακόλουθα:
Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ακούσματα, τραγούδια, λέξεις-εκφράσεις της καθημερινης ζωης από διάφορες χώρες, Με τη συμβολή των ΤΠΕ βλέπουμε, ακούμε και ταυτόχρονα ταυτίζουμε γλώσσες με σημαίες/χώρες. Ακούμε τα «Κάλαντα» ανά χώρα/γλώσσα, κατασκευάζουμε σημαίες, Ακούμε, επαναλαμβάνουμε και γράφουμε απλές λεξούλες (πχ.Γεια, καλημέρα). Κάθε παιδί μετατρέπεται σε πρεσβευτή μίας χώρας (πχ. Αλβανία, Τουρκία, Αυστραλία, Καναδά, Κίνα, κ.α.) αναλαμβάνοντας το έργο εκπροσώπησης της χώρας αυτής με την ανάληψη του ρόλου του "Καλωσορίσματος" των παιδιών στη συγκεκριμένη γλώσσα. Αναζητούμε τρόπους επίσκεψης των χωρών αυτών (μέσο μεταφοράς), ανάγκες για την πραγματοποίηση ενός ανάλογου ταξιδιού (χάρτης-γεωγραφική τοποθεσία), ρουχισμός (εποχή, βόρειο/νότιο ημισφαίριο) και τι θα μπορούσαμε να συναντήσουμε, να επισκεφτούμε (μνημεία, έργα τέχνης), καθώς και ιστορικά στοιχεία.
Χρησιμοποιείται η μέθοδος TPR (Total Physical Response) καθώς και μουσικοπαιδαγωγικές δραστηριότητες . Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ιταλικά τραγούδια (ανάλογα με τη γλώσσα στόχο ανά περίοδο) όπως το "batti batti le manine" τα οποία συνοδεύουν με κινήσεις.
Η μέθοδος CLIL (content and language integrated learning) χρησιμοποιείται για την επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων. Επίσης, με τη συνδρομή της θεατροπαιδαγωγικής επιχειρείται η άμεση επαφή με την ξένη γλώσσα (μεταμφίεση διδάσκουσας σε άτομο προερχόμενο από άλλη χώρα/γλώσσα). Τέλος, η γονεϊκή εμπλοκή, είτε με τη μορφή της επίσκεψης αλλόγλωσσων συγγενικών με τους μαθητές προσώπων οι οποίοι παρουσιάζουν στοιχεία από τον πολιτισμό που «εκπροσωπούν», είτε προσκομίζοντάς μας αντικείμενα ή πληροφορίες απο προσωπικές εμπειρίες σχετικα με άλλους πολιτισμούς και εμπλουτίζοντας με τον τρόπο αυτό τη «Γωνιά Πολυγλωσσίας» (Μουσείο του Κόσμου) αποτελεί επιπλέον αναπόσπαστο κομμάτι των δράσεών μας.
Δεν παραλείπονται οι Εικαστικές δραστηριότητες. Για παραδειγμα, τα παιδιά ζωγραφίζουν τη σημαία και τον χάρτη της Ιταλίας (χωρα-στοχος μεταβαλλονεμη ανα περίοδο), χρησιμοποιώντας διάφορα υλικά ενώ παράλληλα αποτυπώνουν στο χαρτί την εικόνα της δικής τους Mona Lisa ως άλλοι Leonardo da Vinci.
Τέλος, η ανάπτυξη ψηφιακών ιστοριών (storyjumper) και ψηφιακών εργαλείων μέτρησης (wordwall & quizlet) των νέων γνώσεων αποτελεί μία από τις τεχνικές αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου. Πέραν των ποσοτικών δεδομένων, τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις, τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους αναφορικά με το πρόγραμμα. Παράλληλα, οι νέες εμπειρίες και γνώσεις παρουσιάζονται κατά τη λήξη της σχολικής χρονιάς στην καθιερωμένη Καλοκαιρινή εορτή παρουσία γονέων και της σχολικής κοινότητας εν συνόλω.
Βιβλιογραφία
- Bialystok, E., & Martin, M. M. (2004). Attention and inhibition in bilingual children: Evidence from the dimensional change card sort task. Developmental Science, 7(3), 325-339.
- Zelazo, P. D., Carlson, S. M., & Kesek, A. (2008). The development of executive function in childhood.
