11ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης

Επισυνάπτουμε την παρουσίαση του καινοτόμου προγράμματος σε μορφή pdf. Εκεί καταγράφεται και η σύνδεση με τους παγκόσμιους στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Υλοποιείται στα πλαίσια του Διεθνούς δικτύου της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης ¨Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον¨. Εντάσσεται στην θεματολογία: Τοπικό φυσικό περιβάλλον, τοπικά οικοσυστήματα, βιοποικιλότητα. Διατήρηση και προστασία αστικού και περιαστικού πρασίνου. Ρύπανση, μόλυνση και υποβάθμιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Το καινοτόμο πρόγραμμα ασχολείται με την μελέτη, διερεύνηση και παρουσίαση δύο περιβαλλοντικών θεμάτων, ενός με θετική επίδραση στο περιβάλλον κι ενός με αρνητική επίδραση. Το πρώτο σχετίζεται με τις αστικές καλλιέργειες και τις περιοχές αστικού πράσινου, εστιάζοντας στον Αστικό Αμπελώνα της Θεσσαλονίκης και στον κοινοτικό λαχανόκηπο, το δε δεύτερο με την ρύπανση της θάλασσας του Θερμαικού κόλπου από ανθρώπινα απόβλητα.Τα θέματα σχετίζονταν με γνώσεις από τα μαθήματα Χημείας, Βιολογίας, Γεωγραφίας, Λογοτεχνίας, Καλλιτεχνικών.

Οι μαθητές/τριες φωτογράφισαν τα νερά του κόλπου όπως θέλουμε να είναι αλλά κι αυτά που πρέπει να φροντίσουμε (καθαρά, με ρύπους αντίστοιχα). Δημιούργησαν κολλάζ και συμμετείχαν σε σχετικό διαγωνισμό εικαστικών έργων για την θάλασσα του Ιδρύματος Κ. Λασκαρίδη. Παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό ευρωπαικό πρόγραμμα Zero Waste για τα απορρίμματα. Μελέτησαν το θέμα του αστικού αμπελώνα και του κοινοτικού λαχανόκηπου, τους επισκέφθηκαν, πήραν συνέντευξη από αρμόδιους φορείς του Δήμου και του Κ.Π.Ε., τράβηξαν φωτογραφίες και βίντεο. Έγραψαν με την βοήθεια των υπεύθυνων εκπαιδευτικών άρθρο σχετικό και συμμετέχουν με αυτό και σχετικές φωτογραφίες στο Διεθνή διαγωνισμό ¨Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον¨της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης.

Συγκεκριμμένα η ομάδα μας επισκέφθηκε τον αστικό αμπελώνα. Εκεί μας υποδέχτηκε και μας φιλοξένησε ο Προιστάμενος της Διαχείρισης Αστικού Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης κ. Ματζίρης με τους συνεργάτες του και η Υπεύθυνη του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου Κορδελιού κα Αθανασίου.

Σε συνέντευξή του ο κ. Ματζίρης απάντησε σε ερωτήματα των μαθητών, που εστιάστηκαν α) σε στοιχεία που αφορούν τον αστικό αμπελώνα, όπως το τί υπήρχε παλαιότερα στην περιοχή του, πότε και ποιοί πρωτοστάτησαν στην δημιουργία του, πόσα αμπέλια φυτεύτηκαν, από ποιές ποικιλίες, ποιός ο μελλοντικός σχεδιασμός για περαιτέρω αξιοποίηση του υπόλοιπου χώρου και β) στον κοινοτικό λαχανόκηπο που εκτείνεται βόρεια του αμπελώνα.

Οι μαθητές/τριες πληροφορήθηκαν ότι ο αμπελώνας δημιουργήθηκε το 2013, ενώ τα έτη από το 2004 ως το 2013 ήταν ένας κενός χώρος πρασίνου. Πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 η περιοχή αποτελούσε χώρο στάθμευσης και συντήρησης των απορριμματοφόρων του Δήμου. Έτσι δημιουργήθηκε και το εκκλησάκι του Αγίου Χριστοφόρου, προστάτη των οδηγών, που βρίσκεται μέσα στο οικόπεδο. Ο αμπελώνας καταλαμβάνει 2 στρέμματα από μία συνολική έκταση 8 στρεμμάτων. Δίπλα του δημιουργήθηκαν στην συνέχεια αστικοί κήποι κι ένας οπωρώνας. Ο δήμος φύτεψε 480 αμπέλια, 120 ρίζες από κάθε ποικιλία. Φιλοξενεί τις ελληνικές οινοποιήσιμες λευκές ποικιλίες ρομπόλα, μαλαγουζιά και τις ερυθρές αγιωργίτικο και ξινόμαυρο.

Το 2014 παράχθηκε το πρώτο κρασί. Η καλλιέργεια του αστικού αμπελώνα είναι απολύτως βιολογική. Το κρασί «Γοργόνα» που παράγει και πήρε το όνομα από την αδελφή του Μεγαλέξανδρου, δεν είναι προς πώληση, αλλά δίνεται σε φιλανθρωπικά δείπνα και δράσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Ο αμπελώνας αποτελεί ένα “πράσινο” σημείο στην καρδιά της πόλης όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών μπορούν να απολαύσουν καθαρό αέρα και να ξαποστάσουν στα ειδικά σχεδιασμένα παγκάκια που εχουν εγκατασταθεί δίπλα στα αμπέλια, να επικοινωνήσουν, να μοιραστούν σκέψεις, συναισθήματα, προσδοκίες. Είναι δε επισκέψιμος από σχολεία και τουρίστες

Όσον αφορά τους μικρούς περιφραγμένους κήπους που εκτείνονται στον χώρο μετά τον αμπελώνα, οι μαθητές πληροφορήθηκαν από τον κ. Ματζίρη ότι είναι αποτέλεσμα της παρέμβασης μεταπτυχιακών φοιτητών του τμήματος αρχιτεκτονικής, στα πλαίσια ευρωπαικού προγράμματος, σε συνεργασία με τους περίοικους. Ο χώρος επιλέχθηκε για την ανάπτυξη της αστικής γεωργίας, δηλαδή την δημιουργία χώρου πρασίνου με διαφορετικό ρόλο και λειτουργία, ο οποίος μπορεί να δραστηριοποιήσει την γειτονιά. Ο κοινοτικός λαχανόκηπος λειτουργεί ενισχυτικά και συμπληρωματικά προς τον αμπελώνα, καταλαμβάνοντας σήμερα έκταση 1 στρέμματος. Παράλληλα, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης, δημιουργήθηκε ένας οπωρώνας με φύτευση 100 οπωροφόρων δένδρων.

Η κα Αθανασίου τόνισε ότι αν κατασκευασθούν κήποι γειτονιάς σε διάφορους υπολειπόμενους χώρους της πόλης που παραμένουν άχρηστοι, θα εξασφαλισθεί επάρκεια τροφής για μεγάλο μέρος του πληθυσμού που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας. Δεδομένου ότι η συντριπτική πλεοψηφία των κατοίκων μιας μεγαλούπολης ζουν σε διαμερίσματα, κατά κάποιο τρόπο οι αστικοί κήποι έχουν αντικαταστήσει τους κήπους των σπιτιών αποτελώντας την αυλή της γειτονιάς, όπως ανέφερε η κα Αθανασίου. Επιπλέον αποτελούν τόπο συνάντησης κι επικοινωνίας των κατοίκων της περιοχής.

Συνοψίζοντας θα πρέπει να τονίσουμε ότι ΄ο κοινοτικός λαχανόκηπος και ο αστικός αμπελώνας δημιουργούν ένα πλούσιο περιβάλλον αστικού πρασίνου προσελκύοντας κι άλλους ζωντανούς οργανισμούς, όπως έντομα και πουλιά, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της βιοποικιλλότητας στο αστικό περιβάλλον. Δημιουργούν επίσης έναν χώρο επικοινωνίας και συνάντησης των περίοικων μέσα στην απομόνωση της ζωής στις πολυκατοικίες των μεγαλουπόλεων. Επιπλέον η συστηματική, εκτεταμένη εφαρμογή τους και σε άλλες περιοχές της ίδιας πόλης ή και άλλων πόλεων που τηρούν τις προυποθέσεις, θα συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και μπορεί να εξασφαλίσει τροφή σε τμήμα του αστικού πληθυσμού που υποσιτίζεται. Βάσει των ανωτέρω τα δύο αυτά στοιχεία της αστικής γεωργίας που απσχόλησαν την ομάδα, συμβάλλουν στην προώθηση των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης – κοινωνική, περιβαλλοντική, οικονομική- βάσει της Ατζέντας 2030. Υπηρετούν άμεσα τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης που αναφέρονται στις βιώσιμες πόλεις και κοινότητες, στην δράση για το κλίμα και στην μηδενική πείνα. Το γεγονός ότι το αστικό περιβάλλον επηρρεάζει την φυσική, κοινωνική και ψυχική κατάσταση των κατοίκων και διασφαλίζει υγεία, ενισχύει επίσης την επίτευξη του στόχου που σχετίζεται με την καλή υγεία και ευημερία. Γενικότερα επίσης υπηρετείται στο αστικό περιβάλλον ο στόχος που εξασφαλίζει την ζωή στη στεριά μέσω της καταπολέμησης της ερημοποίησης κι αναστροφής της υποβάθμισης του εδάφους και της βιοποικιλότητας.

Συγκεκριμμένα οι παγκόσμιοι στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης με τους οποίους συνδέεται το πρόγραμμα είναι:

14ος Στόχος: Ζωή στο Νερό, που προσεγγίζεται μέσω της μελέτης της ρύπανσης του Θερμαικού κόλπου.
3ος Στόχος: Καλή Υγεία κι Ευημερία, που προσεγγίζεται τόσο μέσω της μελέτης της ρύπανσης του Θερμαικού κόλπου, όσο και μέσω της μελέτης θεμάτων αστικής γεωργίας όπως ο αστικός αμπελώνας κι ο κοινοτικός λαχανόκηπος.
11ος Στόχος: Βιώσιμες πόλεις και Κοινότητες, που σχετίζεται άμεσα με την ρύπανση των πράκτιων υδάτων και την αστική βιοποικιλότητα (αμπελώνας, λαχανόκηπος).
2ος Στόχος: Μηδενική πείνα, που συνδέεται με την αστική γεωργία. Μπορεί να εξασφαλίσει τροφή σε πληθυσμούς που υποσιτίζονται στις πόλεις.
13ος Στόχος: Δράση για το κλίμα, που συνδέεται με την αστική γεωργία που εμπλουτίζει την βιοποικιλότητα των πόλεων συνεισφέροντας στην παρεμπόδιση της κλιματικής αλλαγής.

Επίσκεψη στον Αστικό αμπελώνα Θεσσαλονίκης όπου, μεταξύ των άλλων δράσεων, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη με τους: κ. Ματζίρη, Προιστάμενο στην Διεύθυνση Αστικού Πρασίνου του Δήμου Θεσσαλονίκης
και κα Αθανασίου, Υπεύθυνη του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου-Κορδελιού.

Συνεργασία με Ίδρυμα Κ. Λασκαρίδη και Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης μέσω συμμετοχής σε οικείους διαγωνισμούς.