Η προσέγγιση του περιβαλλοντικού - πολιτιστικού προγράμματος «Κλιματική Αλλαγή και Τέχνη (Trash Art). Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από την κατασκευή έργων Τέχνης από “άχρηστα” υλικά».
Το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα προέκυψε από τη συνεχή ανάγκη για εδραίωση υπεύθυνων συμπεριφορών, ως προς τη διαχείριση ‘άχρηστων’ υλικών στο ευρύτερο περιβάλλον και την υιοθέτηση νέων καταναλωτικών προτύπων, στο πλαίσιο της προσπάθειας για την κατεύθυνση προς την αειφορία. Το αντικείμενο του παρόντος σχεδίου διδασκαλίας αφορά στην εισαγωγή των μαθητών/τριών στο περιεχόμενο του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Επιδίωξη είναι τα παιδιά να αποκτήσουν μια πολυεπίπεδη γνώση με τη μελέτη ποικίλων διαστάσεων, αναφορικά με τις γνώσεις και τις πρακτικές που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον και τους μηχανισμούς αλληλεξάρτησής του με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Παράλληλα, με σύμμαχο την Τέχνη τονίζεται ο ρόλος της στην ευαισθητοποίηση των παιδιών για τα προβλήματα της ανθρωπότητας, όπως αυτού της κλιματικής αλλαγής, με σκοπό την αλλαγή στάσης και την επικράτηση καθημερινής συνειδητής συμπεριφοράς. Μεγάλο μέρος του εκπαιδευτικού αυτού προγράμματος αποτελούν οι βιωματικές δράσεις. Η προσέγγιση και ανάδειξη του θέματος γίνεται επίσης και μέσα από καταιγισμό ιδεών, συλλογή πληροφοριών από διάφορες πηγές, ανάκληση προηγούμενων γνώσεων, χρήση ερωτημάτων, από ομαδικές και συνθετικές εργασίες και συζητήσεις, παρουσίαση εργασιών, ζωγραφικής, συγγραφής και εικονογράφησης παραμυθιού, μέσω διαθεματικής προσέγγισης, στο πλαίσιο της ανάπτυξης της κριτικής και δημιουργικής σκέψης.Εντάσσεται στην ενότητα «Φροντίζω το περιβάλλον» και συγκεκριμένα στην υποθεματική: Οικολογία - Παγκόσμια και Τοπική Φυσική Κληρονομιά και Παγκόσμια και Τοπική Πολιτιστική Κληρονομιά.
Επίσης αποτέλεσε το θέμα ενασχόλησης της δεύτερης θεματικής ενότητας «Φροντίζω το περιβάλλον» του προγράμματος καλλιέργειας δεξιοτήτων (Εργαστήρια Δεξιοτήτων), με τίτλο: «Αναλαμβάνουμε δράση για το κλίμα που αλλάζει».
Η υλοποίηση της δράσης υπήρξε μία καινοτόμος μαθησιακή διαδικασία που παρείχε στους/στις μαθητές/τριες τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής σε ποικίλες δημιουργικές δραστηριότητες και πρωτοβουλίες μάθησης. Διαφαίνεται σε γενικές γραμμές, πως το σχέδιο δράσης και όλες οι δραστηριότητες στέφθηκαν με επιτυχία.
Τα παιδιά εργάστηκαν συλλογικά και δημιούργησαν τα ίδια, προϊόντα, τα οποία αποδεικνύουν την κατάκτηση της γνώσης κατά τη διαδικασία μάθησης. Σε ατομικό επίπεδο οι μαθητές/τριες κατέκτησαν ουσιαστικές γνώσεις και ικανοποίησαν σε μεγάλο ποσοστό τους κύριους αρχικούς στόχους και σκοπούς που είχαν τεθεί. Απέκτησαν, στο μέτρο του δυνατού, οικολογική συνείδηση και κατανόησαν την αξία της συλλογικής αντιμετώπισης κοινών προβλημάτων. Μέσα από το πρόγραμμα οι μαθητές/τριες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, τις παγκόσμιες διαστάσεις του και συγχρόνως να εμβαθύνουν στην έννοια της ανακύκλωσης, της επαναχρησιμοποίησης υλικών, μέσα από τη δημιουργία έργων τέχνης. Σύμφωνα με την αξιολόγηση, η διδασκαλία ήταν συμβατή με το Α.Π.Σ και με τις αρχές της διαθεματικότητας, καθώς συνδέθηκε με τα διάφορα προαναφερθέντα γνωστικά αντικείμενα μεταξύ τους. Ο τρόπος που εργάστηκαν τα παιδιά ήταν μαθητοκεντρικός, εστιάζοντας στην ανάπτυξη πρωτοβουλίας και αυτονομίας τους. Η δασκάλα της τάξης, καθώς και ο εμψυχωτής δάσκαλος και οι εμψυχώτριες καθηγήτριες εικαστικών, κατά τις επισκέψεις τους, λειτούργησαν ως υποστηρικτές, συντονιστές και διαμεσολαβητές. Στη διεξαγωγή των εργασιών και την τελική παρουσία τους, ακολουθήθηκε η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Τα παιδιά ήταν ήδη εξοικειωμένα να δουλεύουν με αυτόν τον τρόπο και συνεργάστηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση, βοηθώντας, όπου χρειάστηκε, τους/τις πιο αδύναμους/ες συμμαθητές/τριές τους, οι οποίοι/ες και αυτοί/ές συμμετείχαν σε όλες τις δραστηριότητες, νιώθοντας χαρά και αυτοπεποίθηση κατά την παρουσία των αποτελεσμάτων της προσπάθειάς τους. Παράλληλα, με την εργασία σε ομάδες εξοικονομήθηκε σημαντικός χρόνος. Η ευχαρίστηση και το ενδιαφέρον των παιδιών αφορά στην εποπτική αξιοποίηση (οπτικός εγγραμματισμός) και στο βιωματικό κομμάτι του συγκεκριμένου project. Πιο συγκεκριμένα, η προβολή και επεξεργασία σχετικών ιστοσελίδων με το θέμα μας, τράβηξε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των παιδιών, μέσα από τις οποίες αναδείχθηκαν με κριτικό τρόπο τα αίτια, οι συνέπειες και οι πρακτικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από τον συνδυασμό διαφορετικών τεχνών ανάπτυξαν εικαστικές, θεατρικές και συγγραφικές δεξιότητες. Τα παιδιά βίωσαν και ένιωσαν τον ενθουσιασμό, την απόλαυση και τη χαρά µέσα από τα εικαστικά. Αυτό που τα ενθουσίασε περισσότερο αφορά στο βιωματικό μέρος, με σύμμαχο την Τέχνη και ειδικότερα την Trash Art, μέσα από καλλιτεχνικές δημιουργίες, όπως οι κατασκευές με τη χρήση ‘άχρηστων’ υλικών, οι εικαστικές αποτυπώσεις. Εξοικειώθηκαν µε τεχνικές και υλικά της ανακύκλωσης. Έμαθαν να αξιοποιούν το υλικό τους, µεταγράφοντας ειδήσεις της επικαιρότητας σε τέχνη. Επιπλέον, τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν και εμπνεύστηκαν το δικό τους παραμύθι, έγραψαν θεατρικούς διαλόγους με συνοδοιπόρο τους την τέχνη του θεάτρου σκιών, αναδεικνύοντας την επιτακτική ανάγκη για λήψη μέτρων, για τη διασφάλιση του δικαιώματος των νέων γενεών να απολαμβάνουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και την Πολιτιστική Κληρονομιά αλώβητα από τις επιπτώσεις της
κλιματικής αλλαγής, αναπτύσσοντας συγχρόνως τη φαντασία τους. Απέκτησαν θετική στάση απέναντι στη µείωση των απορριµµάτων, στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών και στην ανακύκλωση. Ενδυνάμωσαν τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και την αυτοπεποίθηση τους µέσα από την καλλιτεχνική και εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και την έκθεση των έργων τους στο κοινό. Σχολίασαν την έλλειψη κοινωνικής συνείδησης σε θέματα πρόληψης, κατανόησαν την ανάγκη για υιοθέτηση πρακτικών που στοχεύουν στο να προστατέψουν αλλά και να συντηρήσουν το περιβάλλον. Σ’ όλα τα στάδια του project οι μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά με ενθουσιασμό και προθυμία, καθώς επίσης συνεργάστηκαν μέσα στις ομάδες τους σε κλίμα αμοιβαίου σεβασμού.
Συμπεραίνουμε, πως η Ανακύκλωση και η Οικολογία µέσω της Τέχνης και της αισθητικής εκπαίδευσης, µέσα από την εικαστική δράση και την αισθητική πράξη ενισχύονται. Η τέχνη ως εργαλείο εκπαίδευσης για το περιβάλλον, δίνει τη δυνατότητα για παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις για το κλίμα και την ανακύκλωση, εκφράζοντας σκέψεις και καταστάσεις, απευθυνόμενη στην ψυχή και στην καρδιά μικρών και μεγάλων.
Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες των παιδιών αποτέλεσαν έμπνευση για μια μουσική επαγγελματική σύνθεση τραγουδιού, καθώς ζωντάνεψαν μέσα από ένα τραγούδι που δημιούργησαν καλλιτέχνες (Πάνος Γαληνός και Θανάσης Καλλονιάτης) που συνεργάστηκαν στο project, παίζοντας έναν καθοριστικό ρόλο στην δόμηση του συναισθηματικού κόσμου των παιδιών. Το τραγούδι με τίτλο: Με πινέλα, Με χαρά (Trash Art Project) ενθαρρύνει τη χαρούμενη συμμετοχή και τη δημιουργικότητα. Όταν η δημιουργική ικανότητα των παιδιών αφεθεί ελεύθερη και ανεπηρέαστη, τότε δεν υπάρχουν όρια στην έμπνευσή τους.
(Σχετικό τραγούδι),
https://www.youtube.com/watch?v=sWYJ0KrOMWU
α) Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και Μονάδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής και Επικοινωνίας, του Τμήματος Δημόσιας & Κοινοτικής Υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας.
β) Καθηγητής Πληροφορικής ΤΠΕ: Νίκος Ζωητός.
γ) Καλλιτέχνες, μουσικοί, τραγουδιστές και στιχουργοί: Πάνος Γαληνός και Θανάσης Καλλονιάτης.
δ) Ηθοποιός / Θεατρολόγος: Κωνσταντίνα Κατίνου.
