1ο Δημοτικό Σχολείο Μαγούλας

Την περσυνή σχολική χρονιά μέσα στο πλαίσιο των μηνιαίων εκπαιδευτικών επισκέψεων που ορίζει το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού οι μαθητές της Στ’ τάξης του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Μαγούλας επισκέφθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023 την Έκθεση Planets In Your Hand στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Η διαδραστική έκθεση Planets In Your Hand αποτελεί μία ιδέα των φοιτητών του Τμήματος Φυσικής του ΕΚΠΑ και ακαδημαϊκός υπεύθυνος είναι ο Λέκτορας Παρατηρησιακής Αστροφυσικής ΕΚΠΑ, Δρ Κοσμάς Γαζέας. Ουσιαστικά πρόκειται για μακέτες πλανητικών επιφανειών, σε μορφή κάδρων, που παρουσιάζουν τις ιδιαιτερότητες που έχει ο κάθε πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Οι μακέτες είναι κατασκευασμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να καθιστούν τα εκθέματα διαδραστικά και κάθε επισκέπτης να μπορεί να αντιληφθεί μέσω της όρασης, αλλά και της αφής του τις ομοιότητες και τις διαφορές των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος.

Προσκεκλημένοι της Στ’ τάξης, φυσικά με τη σύμφωνη γνώμη και τη ένθερμη αποδοχή αυτής της ιδέας από την πλευρά του Δρ Γαζέα, ήταν ο κ. Γιώργος Μαρσέλλος, άτομο με οπτική βλάβη και μέλος της Ελληνικής Σχολής Σκύλων Οδηγών Λάρα και η σκυλίτσα οδηγός του, η Τζαζ. Γενεσιουργός αφορμή για την ιδέα αυτή ήταν ο χαρακτήρας και η φύση της Έκθεσης Planets In Your Hand, η οποία είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι απολύτως προσβάσιμη για τα άτομα με οπτική βλάβη και αφετέρου σε συνάρτηση με την επιθυμία των εκπαιδευτικών της τάξης για μία τέτοια συνύπαρξη και την εμπειρία που θα αποκόμιζαν τα παιδιά δίπλα στον κ. Γιώργο και την Τζαζ, περνώντας μία γόνιμη ημέρα μαζί τους στους χώρους του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το πρωί της ημέρας της επίσκεψης ο κ. Γιώργος και η Τζαζ έφτασαν στο σχολείο με την εκπαιδευτικό της τάξης και ξεκίνησαν την επιβίβαση μαζί με τους μαθητές στο λεωφορείο που θα τους μετέφερε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αξίζει να αναφερθεί ότι, επειδή εκείνη την ημέρα οι μαθητές, εκτός από την Έκθεση Planets In Your Hand, θα ξεναγούνταν σε δεύτερο χρόνο και στο Αστεροσκοπείο του Τμήματος Φυσικής, η πρώτη στάση του λεωφορείου έγινε στο κέντρο της Αθήνας, στην περιοχή του Θησείου, καθώς η εκπαιδευτικός της τάξης είχε λανθασμένα καταλάβει ότι η τοποθεσία συνάντησης θα ήταν στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και κατά συνέπεια προς τα εκεί είχε κατευθύνει τον οδηγό του λεωφορείου. Πριν η εκπαιδευτικός συνομιλήσει με τον Δρ Γαζέα και πριν επαναπροσδιοριστεί και γίνει κατανοητή αυτή τη φορά η τοποθεσία διεξαγωγής της επίσκεψης, οι μαθητές μαζί με τους εκπαιδευτικούς, τον κ. Γιώργο και την Τζαζ περπάτησαν για αρκετή ώρα στον πεζόδρομο του Θησείου.

Εκείνος ο felix culpa περίπατος στο κέντρο της Αθήνας αποτέλεσε μία θαυμάσια αφορμή για να αντιληφθούν τα παιδιά ότι ένα άτομο με οπτική βλάβη μπορεί να κάνει τη βόλτα του μαζί με τον σκύλο οδηγό του και χρησιμοποιώντας το λευκό του μπαστούνι, να συναναστραφεί με βλέποντες ενώ περνούν όλοι όμορφα χωρίς καμία διαφορά, αλλά και να παρατηρήσουν τον τρόπο χειρισμού ενός σκύλου οδηγού, καθώς επίσης και τις δυσκολίες προσβασιμότητας που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα άτομο με αναπηρία στην Ελλάδα του 2023, εστιάζοντας στις ελλιπείς χωροταξικές υποδομές των δημόσιων χώρων. Επιπλέον, ένας μαθητής πήρε αυθορμήτως το ρόλο του βλέποντα συνοδού, δίνοντας οδηγίες στον Γιώργο Μαρσέλλο, καθώς η διαδρομή ήταν άγνωστη για εκείνον, ώστε να μπορεί να δίνει άμεσα εντολές στον σκύλο οδηγό του.

Και ενώ η κατά τύχη βόλτα στο Θησείο είχε καταλήξει σε μία εποικοδομητική εμπειρία για τους μαθητές, ο οδηγός του λεωφορείου, δείχνοντας πλήρη κατανόηση στο ανθρώπινο λάθος και σεβόμενος τη σωματική κούραση παιδιών και μεγάλων, άφησε παιδιά, ενήλικες και την σκυλίτσα Τζαζ στον αρχικό προορισμό τους, στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην περιοχή Ζωγράφου. Ο Δρ Γαζέας και οι φοιτητές του, παρά την απρόσμενη καθυστέρηση, δέχτηκαν τους επισκέπτες εγκάρδια και με κατανόηση και ξεκίνησε η ξενάγησή τους στην Έκθεση Planets In Your Hand.

Οι μαθητές με την καθοδήγηση των φοιτητών και την εποπτεία του Δρ Γαζέα ήρθαν σε οπτική και απτική επαφή με τις μακέτες των πλανητικών επιφανειών, με τη μορφή κάδρων. Οι ιθύνοντες της Έκθεσης μίλησαν στα παιδιά για το Ηλιακό Σύστημα και για τον κάθε πλανήτη ξεχωριστά, εξήγησαν τι ακριβώς είχαν κάνει σχετικά με την κατασκευή των ειδικά διαμορφωμένων εκθεμάτων, όπου προσομοιάζονταν οι διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος και συζήτησαν για διάφορα θέματα πάνω στον κλάδο της Φυσικής, κάποια από τα οποία ήταν εντελώς καινούργια για τους μαθητές, ενώ κάποια άλλα άπτονταν της ύλης του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών της Ε’ και Στ’ τάξης, όπως το κεφάλαιο της Ενέργειας και της Θερμότητας. Επιπλέον, έκαναν παρατηρήσεις πάνω στις ομοιότητες και τις διαφορές των πλανητών και διεξήγαγαν συμπεράσματα σχετικά με τις αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλονται αυτές.

Σε παράλληλο χρόνο και μαζί με τους μαθητές μέσα στην Έκθεση γινόταν και η ξενάγηση του κ. Γιώργου, ο οποίος ψηλαφούσε τους πλανήτες και προσλάμβανε ακριβώς τις ίδιες χρήσιμες πληροφορίες και γνώσεις με τους μαθητές. Μέσα στην αίθουσα βρισκόταν φυσικά και η Τζαζ, η οποία όμως δεν ήταν σε ώρα υπηρεσίας την ώρα της ξενάγησης, αφού ο χειριστής της ακολουθούσε την κυκλική δομή της Έκθεσης μαζί με τους μαθητές, άπαντες καθοδηγούμενοι από τους φοιτητές του Τμήματος Φυσικής. Κάθε φορά που μία ολιγομελής ομάδα μαθητών ολοκλήρωνε την ξενάγησή της και από τον τελευταίο πλανήτη, τα παιδιά έβρισκαν την ευκαιρία να χαϊδέψουν την αξιαγάπητη Τζαζ, η οποία, εφόσον δεν ήταν σε ώρα υπηρεσίας και δεν φορούσε το σαμάρι της, μπορούσε να ανταποκριθεί στα χάδια των παιδιών. Όλες τις υπόλοιπες ώρες της επίσκεψης η σκυλίτσα οδηγός βρισκόταν στο πλευρό του κ. Γιώργου και έτσι η απόλυτη προσοχή της ήταν στραμμένη σε αυτόν.

Στο τέλος της επίσκεψης και ενώ οι μαθητές ξεναγήθηκαν και στο Αστεροσκοπείο από τον κ. Γαζέα, καθίσαμε στον εξωτερικό χώρο του Πανεπιστημίου, έξω από το Τμήμα Φυσικής όλοι μαζί για να συζητήσουμε για όσα αποκομίσαμε από εκείνη την ημέρα. Τα παιδιά συζήτησαν με τον κ. Γιώργο για όσα είχαν μάθει εκείνη την ημέρα και διαπίστωσαν ότι βλέποντες και μερικώς ή μη βλέποντες έχουν περισσότερα κοινά από όσα ενδεχομένως να φανταζόταν κάποιος που δεν είχε την ευκαιρία και τη χαρά να περάσει μία μέρα μαζί με τον κ. Γιώργο και την Τζαζ: μπορούν να πάνε έναν περίπατο μία ηλιόλουστη μέρα, να χαθούν και να ξαναβρούν τον δρόμο τους, να έχουν ισότιμη πρόσβαση στη γνώση αρκεί η γνώση να είναι καθολικά προσβάσιμη σε όλους, να παρατηρήσουν κάτι αγγίζοντάς το, να αγαπάνε και να σέβονται τα ζώα και να περάσουν χρόνο όλοι μαζί χωρίς να έχει σημασία πώς ακριβώς συνδιαλλάσσονται, αρκεί να βρίσκουν τον τρόπο να επικοινωνούν.

Ο κ. Γιώργος μιλώντας με τα παιδιά μοιράστηκε κάποιες δικιές του εμπειρίες, σκέψεις και συναισθήματα σχετικά με την προσβασιμότητα και τους εξήγησε το πόσο σημαντικό είναι να παρέχονται ίσες ευκαιρίες και να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση για ένα άτομο με αναπηρία σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Επιπλέον, ο κ. Γιώργος εξήγησε στους μαθητές τον σπουδαίο ρόλο της Τζαζ στην καθημερινή του ζωή, αλλά και ενός σκύλου οδηγού στη ζωή ενός ατόμου με οπτική βλάβη εν γένει.

Οι ιθύνοντες της Έκθεσης Planets In Your Hand με ακαδημαϊκό υπεύθυνο τον κ. Κοσμά Γαζέα έχουν κατορθώσει να κάνουν το για κάποιους αόρατο και δύσκολα προσβάσιμο, καθολικά προσβάσιμο και ορατό, σεβόμενοι την επιστήμη τους, αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα. Εκείνη την ημέρα ήμασταν όλοι έτσι όπως θα έπρεπε να είμαστε κάθε μέρα. Ίσοι. Πώς; «Βλέποντας» τους πλανήτες με τα χέρια!

Ένας κατά λάθος περίπατος στο κέντρο της Αθήνας ήταν μόνο η αρχή για να βαδίσουμε προς τον σωστό προορισμό. Με λιγότερο αλληγορικά λόγια η εκπαιδευτική επίσκεψη στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έμελλε να είναι όνομα και πράγμα: χάος. Η ίδια η ιστορία έχει δείξει ότι τα μεγαλύτερα επιτεύγματα, κατορθώματα και ανακαλύψεις του ανθρώπου έγιναν πραγματικότητα μέσα σε ή μέσα από χαοτικές καταστάσεις. Αυτό ήταν, είναι και θα είναι πάντα το χάος: η απαρχή των πάντων.

Για την πραγματοποίηση αυτής της βιωματικής δράσης το 1^ο Δημοτικό Σχολείο Μαγούλας συνεργάστηκε καταρχάς με τον ακαδημαϊκό υπεύθυνο της Έκθεσης Planets In Your Hand και Λέκτορα Παρατηρησιακής Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δρ Κοσμά Γαζέα, καθώς και τους φοιτητές του, οι οποίοι μας ξενάγησαν στην Έκθεση και απάντησαν σε κάθε ερώτηση παιδιών και ενηλίκων, πάντοτε υπό την εποπτεία του κ. Γαζέα. Ο Δρ Γαζέας και οι συνεργάτες φοιτητές του παρουσίασαν την ιδέα της έκθεσης στο πλαίσιο του διαγωνισμού Europlanet Funding Scheme 2017. Η πρότασή τους διακρίθηκε, βραβεύτηκε και χρηματοδοτήθηκε από το ευρωπαϊκό δίκτυο πλανητολογίας Europlanet με το «2022 Europlanet Prize for Public Engagement».

Μπορείτε να δείτε περισσότερα για τις δράσεις τους στην ιστοσελίδα και στα social media της Έκθεσης σε Facebook και twitter. 

Η σπουδαιότητα της επίσκεψης ενισχύθηκε και νοηματοδοτήθηκε ξεχωριστά χάρη στη συνεργασία του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Μαγούλας με την Ελληνική Σχολή Σκύλων Οδηγών Λάρα, την πρώτη ελληνική σχολή εκπαίδευσης ομάδων χειριστών και σκύλων - οδηγών τυφλών  και η μοναδική με επικεφαλής μια τυφλή χειρίστρια. Έπειτα από επικοινωνία της δασκάλας της Στ’ τάξης με την ιδρύτρια της Σχολής, κα Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου, η πρώτη ήρθε σε επαφή με τον κ. Γιώργο Μαρσέλλο, μέλος της Σχολής και άτομο με οπτική βλάβη, ο οποίος συμμετείχε με ιδιαίτερη χαρά στη βιωματική δράση. Από τη δράση δε θα μπορούσε να λείπει η Τζαζ, η σκυλίτσα οδηγός του κ. Γιώργου. Πάντοτε στο πλευρό μας για οτιδήποτε διαδικαστικό χρειαστούμε ήταν η υπεύθυνη επικοινωνίας και ανεύρεσης πόρων της Σχολής, κα Χαρά Μπουργάνη.

Μπορείτε να ενημερωθείτε για την Ελληνική Σχολή Σκύλων Οδηγών Λάρα καθώς και για τις δράσεις και τα νέα τους, από την ιστοσελίδα τους και τα social media της Σχολής σε Facebook, Instagram και YouTube.